Siatka centylowa – jak monitorować rozwój fizyczny dziecka?

Prawidłowy rozwój dziecka można ocenić na podstawie kilku czynników, między innymi wzrostu. Czasem obserwując grupę dzieci w jednym wieku, można zaobserwować, że różnią się one od siebie zarówno wzrostem jak i wagą. Jedne dzieci są niższe, inne wyższe. O tym, jak wysokie będzie Twoje dziecko, wpływają w dużym stopniu uwarunkowania genetyczne, ale także wiele innych czynników, o których warto wiedzieć. Jak ustalić prawidłowy wzrost dziecka?

Prawidłowy wzrost dziecka

Wzrost dziecka powinien być monitorowany od momentu jego urodzenia – początkowo przez lekarzy, a później rodziców. Dane pobierane przez lekarzy są odnotowywane w karcie dziecka, która jest rzeczywistym odzwierciedleniem prawidłowego wzrostu dziecka i umożliwia porównywanie rozwoju dzieci w danym wieku i tej samej płci. Prawidłowy wzrost dziecka jest więc wartością mieszczącą się w normie ustalanej według tych danych i jest różny w zależności od wieku. Ocena aktualnego wzrostu dziecka powinna uwzględniać tak zwany wzrost docelowy, obliczany na podstawie wysokości ciała rodziców. Za dziecko niskorosłe uważa się takie, którego wzrost jest niższy o przynajmniej dwa kanały centylowe w porównaniu ze średnią pozycją centylową wzrostu rodziców. 

Siatka centylowa – co to takiego?

Siatka centylowa to pewnego rodzaju tabela, ułatwiająca monitorowanie prawidłowego rozwoju fizycznego dziecka. Jest jedną z metod obiektywnej oceny rozwoju fizycznego, w tym prawidłowego wzrostu dzieci. Najczęściej oceniane są: 

• wzrost
• przyrost masy ciała 
• obwód głowy na tle danej populacji i płci. 

Siatka centylowa prezentuje więc zakres prawidłowego rozwoju dziecka. Dane nanoszone są na dwie osie: oś poziomą, która oznacza wiek dziecka; i oś pionową – czyli oceniany parametr. Jeśli wzrost i waga dziecka przypadają na 40. centyl, oznacza to, że dziecko jest wyższe i cięższe niż 40% dzieci w tym samym wieku i tej samej płci. Z kolei 80. centyl dla wzrostu oznacza, że dziecko jest wyższe niż 80% dzieci tej samej płci i w tym samym wieku. W obydwu przypadkach dziecko rozwija się prawidłowo. Należy jednak mieć na uwadze, że wysoki czy niski centyl nie muszą oznaczać problemów zdrowotnych dziecka. Wynik z siatki centylowej oznacza jedynie, że wzrost dziecka jest niższy lub wyższy niż średnia wzrostu jego rówieśników. Siatki centylowe pozwalają jednak niekiedy na wychwytywanie problemów rozwojowych u dziecka. Jeśli rozwija się ono nieproporcjonalnie, a centyle wagi i wzrostu są znacząco różne, karta pozwala wykryć nieprawidłowości i wskazuje na wzorce rozwoju wymagające bliższego monitorowania w przyszłości.

Jak sprawdzić średni wzrost dzieci?

Jak już wspomniano, prawidłowy wzrost dziecka nie musi oznaczać, że będzie ono równe rówieśnikom – wszystko zależy od wielu czynników, najistotniejsza jest zaś proporcjonalność wzrostu na przestrzeni miesięcy czy lat. W pierwszym roku życia zdrowe dziecko rośnie przeciętnie o około 25 cm, a następnie tempo wzrostu spada. W drugim roku wzrost dziecka zwiększa się o około 13 cm, a pomiędzy drugim a trzecim rokiem życia już tylko o 9 cm. Jeśli nasza pociecha w wieku czterech lat będzie około dwa razy wyższa niż w momencie narodzin, można mówić o prawidłowym wzroście dziecka. W okresie od 4. do 10. roku życia, wzrost dziecka zmienia się o około 5 centymetrów rocznie. 

Jeśli jednak stwierdzimy, że dziecko w krótkim czasie bardzo przerosło rówieśników lub przeciwnie – przestało rosnąć (lub przyrost centymetrów znacząco się zmniejszył w porównaniu z rówieśnikami) warto sprawdzić, w jakim kanale centylowym się znalazło. Jeśli przekroczyło 90. centyl lub znajdzie się poniżej 10., należy profilaktycznie wybrać się z nim do lekarza pediatry, który oceni dynamikę wzrostu w porównaniu z tym jak rosło do tej pory. W sytuacji, gdy podczas badania prawidłowego wzrostu dziecka okaże się, że znalazło się ono poniżej 3. centyla lub powyżej 97. centyla konieczna jest wizyta w poradni endokrynologicznej wieku rozwojowego. 

U zdrowych dzieci możemy wspomagać ich rozwój przede wszystkim odpowiednio zbilansowaną dietą oraz suplementami.